Οι επιστήμονες έδειξαν, για πρώτη ίσως φορά τόσο καθαρά, ότι είναι δυνατό να «διαβάσει» κάποιος το μυαλό ενός ανθρώπου, απλώς κοιτάζοντας την εγκεφαλική δραστηριότητά του.

Οι Βρετανοί ερευνητές Ελέανορ Μαγκουάιρ και Ντέμης Χασάμπης, από το Κέντρο Νευροαπεικόνισης του Ινστιτούτου Νευρολογίας του Πανεπιστημιακού Κολλεγίου του Λονδίνου (UCL), σύμφωνα με το πρακτορείο Ρόιτερ και τις εφημερίδες Times και Independent, χρησιμοποιώντας την λειτουργική τομογραφία μαγνητικού συντονισμού (FMRI), που καταγράφει την ροή του αίματος στον εγκέφαλο, μπόρεσαν να καταλάβουν πού ακριβώς «βρίσκονταν» νοητικά οι εθελοντές του πειράματος, μέσα σε ένα περιβάλλον εικονικής πραγματικότητας, δημιουργημένο από υπολογιστή.

Σύμφωνα με τους νευροεπιστήμονες, ουσιαστικά ήσαν σε θέση να διαβάσουν τις μνήμες των εθελοντών σε σχέση με την θέση τους στο χώρο (έστω και εικονικό, στη διάρκεια του ηλεκτρονικού παιγνιδιού στον υπολογιστή). Η ανακάλυψη, που δημοσιεύτηκε στο βιολογικό περιοδικό "Current Biology", ανοίγει το δρόμο για την ανάπτυξη μηχανών που θα μπορούν να διαβάζουν τις μνήμες, αν και η Μαγκουάιρ καθησύχασε ότι απέχουμε πολύ ακόμα από τη στιγμή που θα είναι εφικτή η «αδιάκριτη» ανάγνωση του μυαλού.

Επίσης η ανακάλυψη θα βοηθήσει στην έρευνα για τις διαταραχές μνήμης που προκαλούν νευρολογικές ασθένειες όπως το Αλτσχάιμερ, ρίχνοντας φως στην εγκεφαλική περιοχή του ιππόκαμπου, που καταγράφει τις μνήμες και εμπλέκεται στον προσανατολισμό του ατόμου στο χώρο. Οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι τα λεγόμενα «κύτταρα θέσης» του ιπποκάμπου ενεργοποιούνται, ακολουθώντας συγκεκριμένα μοτίβα, ανάλογα με τη θέση των εθελοντών στον εικονικό χώρο του ηλεκτρονικού παιγνιδιού-λαβυρίνθου, έτσι που ήταν δυνατό οι επιστήμονες να μαντέψουν πού ο κάθε παίκτης-εθελοντής φανταζόταν ότι βρισκόταν μέσα στο χώρο.

Οι επιστήμονες, προς μεγάλη τους έκπληξη, μπορούσαν -με την βοήθεια ενός αλγορίθμου στον υπολογιστή τους- να προβλέψουν με ακρίβεια τη θέση ενός ατόμου μέσα στο εικονικό περιβάλλον, απλώς μελετώντας την εγκεφαλική δραστηριότητα στον ιππόκαμπο.

Η έρευνα συμβάλλει, ώστε να γίνει πιο κατανοητός ο τρόπος που οι σκέψεις και οι μνήμες κωδικοποιούνται στους νευρώνες (τα εγκεφαλικά κύτταρα), κάτι που, αν συμβεί ολοκληρωμένα στο μέλλον, θα επιτρέψει την πλήρη ανάγνωση του μυαλού (κάτι που μέχρι τώρα παραμένει υπόθεση επιστημονικής φαντασίας), ανοίγοντας έτσι το «κουτί της Πανδώρας» για μια σειρά από σοβαρά ηθικά, υπαρξιακά, πολιτικά, κοινωνικά και άλλα ζητήματα.

Προς το παρόν πάντως, η τεχνολογία χρησιμοποιείται μόνο σε εθελοντές, ενώ ο Χασάμπης δήλωσε ότι θα χρειαστεί τουλάχιστον μια δεκαετία πριν υπάρξουν εφαρμογές της στον τομέα της εγκληματολογίας, μέσω εξέτασης του εγκεφάλου πιθανών υπόπτων, που δεν είναι συνεργάσιμοι με τις ανακριτικές αρχές. «Δεν μπορούμε ακόμα να βάλουμε κάποιον σε έναν ανιχνευτή εγκεφάλου και ξαφνικά να διαβάσουμε τη σκέψη του. Η όλη διαδικασία (σ.σ. της σκέψης) είναι αρκετά πολύπλοκη και είμαστε ακόμα σε αρχικό στάδιο», δήλωσε η Μαγκουάιρ.