ierh gewmetria

 Ομιλία σε μαθητές του νομού Αχαΐας στο πλαίσιο του 13ου Πανελληνίου Συνεδρίου της Ένωσης Ελλήνων Φυσικών, Πάτρα, Μάρτιος 2010. Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό "Φυσικός Κόσμος", της Ένωσης Ελλήνων Φυσικών, τεύχος 37. 

 Κατ’ αρχάς να σας πω ότι έγινα φυσικός επειδή από μικρό παιδί είχα απορίες ή καλύτερα, απορία. Απορία για το τι είναι αυτό που βλέπω, ακούω, πιάνω. Οι απορίες μου ήταν στο επίπεδο αυτό, δηλαδή τι είναι η ύλη, το φως, τα πράγματα, και με βασανίζουν ακόμη μέχρι σήμερα και απορώ και με πολλούς συναδέλφους μου, οι οποίοι επειδή έχουν αποκτήσει μεγάλη γνώση της φυσικής, πολύ περισσότερη ίσως απ’ όση εγώ κατέχω, δε νοιώθουν πλέον να ’χουν απορίες. Είναι ήσυχοι. Εγώ θεωρώ ότι ο άνθρωπος που δεν έχει απορίες, δεν αισθάνεται μέσα του διαρκή απορία για τον κόσμο και πιστεύει ότι όλα του τα ερωτήματα θα τα λύσει σιγά – σιγά η επιστήμη, ότι αυτό είναι πολύ επικίνδυνο φαινόμενο.

 Πριν όμως σας μιλήσω για τον άνθρωπο σε σχέση με την Φυσική Επιστήμη και την Φυσική Θεωρία, θα σας δώσω όσο γίνεται πιο απλά μια συνοπτική εικόνα από την Φυσική Επιστήμη.

 Σήμερα ζούμε όπως λέγεται την τρίτη επανάσταση της Φυσικής. Η πρώτη ήταν με την Θεωρία της Σχετικότητας του Αϊνστάιν, η Ειδική Θεωρία της Σχετικότητας καταρχάς και μετά η Γενική Θεωρία. Αρχικά οι Φυσικοί από τον Νεύτωνα μέχρι τον Αϊνστάιν πίστευαν ότι ο κόσμος είναι κάτι το απλό. Ότι όλα τα φαινόμενα εξηγούνται από την κίνηση των ατόμων στον κενό χώρο και τις δυνάμεις που ασκούν τα άτομα το ένα στο άλλο. Ο κενός χώρος ή ο απόλυτος χώρος όπως και ο απόλυτος χρόνος υπήρχαν πάντα ανεξάρτητα από την ύλη και τις δυνάμεις. Αυτό το λέμε μηχανιστικό κοσμοείδωλο και το χαρακτηρίζουμε αναγωγικό, όλα δηλαδή τα φαινόμενα ανάγονται σε απλές κινήσεις μέσα στον κενό χώρο, και ντετερμινιστικό, δηλαδή το μέλλον περιγράφεται πλήρως κα προγνωρίζεται από το παρελθόν χωρίς να φέρνει τίποτα νέο μέσα στον κόσμο, αφού όλα είναι άτομα και κενός χώρος.

 Ακόμη, οι φυσικοί νόμοι επιτρέπουν και την αντιστροφή του χρόνου και την κίνηση πίσω, από το μέλλον στο παρελθόν, κάτι τόσο αφύσικο για την καθημερινή μας εμπειρία όπου τίποτα δεν γυρνά πίσω και όλα περνούν ανεπιστρεπτί. Τέλος, μέσα σε αυτήν την εικόνα της κλασικής φυσικής θεωρίας ο άνθρωπος δεν υπάρχει αντικειμενικά, αφού και αυτός και η σκέψη του και η συνείδησή του και ό,τι άλλο αισθάνεται δεν είναι τίποτε άλλο παρά κίνηση ρευμάτων στους νευρώνες και στον εγκέφαλο.

 Η Θεωρία της Σχετικότητας, λοιπόν, αλλάζει όλη αυτήν την εικόνα. Ενώνει τον χώρο με τον χρόνο σε κάτι ενιαίο, τον 4-διάστατο χωροχρόνο (Ειδική Θεωρία της Σχετικότητας) και κατόπιν εισάγει το ενοποιημένο πεδίο που ενοποιεί τον χώρο, τον χρόνο, την ύλη και την ενέργεια (Γενική Θεωρία της Σχετικότητας). Η ύλη, είτε σαν σωματίδια είτε σαν πεδία (ενέργεια), είναι ιδιότητα του καμπύλου χωροχρόνου. Έτσι, ο κόσμος αποκτά μια ενότητα. Μάλιστα ο χωροχρόνος και η ύλη - ενέργεια αρχίζουν να υπάρχουν με το big-bang, την μεγάλη έκρηξη, πριν από 15 περίπου δισεκατομμύρια χρόνια. Από τότε ο χώρος διαρκώς διαστέλλεται.

 Μετά τον Αϊνστάιν η δεύτερη επανάσταση γίνεται με την Κβαντική Θεωρία της Φυσικής που ξεκινά με τους Πλανκ, Αϊνστάιν, Μπορ και Ντε Μπρέιγ και ολοκληρώνεται με τους Χάιζενμπεργκ, Σρέντιγκερ, Ντιράκ και Μπορν.

 Για να γίνει έντονη η εικόνα της κβαντικής επανάστασης σκεφτείτε ως εξής. Ξέρω ότι κάποιος μαθητής είναι μέσα στο αμφιθέατρο. Πριν όμως ανοίξω το φως και παρατηρήσω πού ακριβώς είναι, εδώ είναι η επανάσταση, δεν μπορώ να πω ότι είναι κάπου συγκεκριμένα αλλά βρίσκεται σε μια νόθα κατάσταση ύπαρξης και μη ύπαρξης. Δηλαδή δυνάμει είναι σε όλο το αμφιθέατρο σαν ένα κύμα πιθανότητας. Όταν όμως ανοίξω το φως, τότε ο μαθητής περνά από την νόθα κατάσταση, του είναι και μη είναι, στην πραγματική κατάσταση, γίνεται πραγματικότητα και τον βρίσκω να κάθεται σε ένα θρανίο. Πριν τον παρατηρήσω δεν μπορώ να πω ότι ήταν κάπου συγκεκριμένα αλλά ήταν δυνάμει παντού με κάποια τάση να εμφανιστεί κάπου. Με την παρατήρηση περνά από την δυνατότητα στην πραγματικότητα. Αν αυτό σας φαίνεται παράλογο και τρελό για τον μακρόκοσμο, όμως έτσι συμβαίνει στον μικρόκοσμο με τα ηλεκτρόνια μέσα στο άτομο ή τα κουάρκς μέσα στα πρωτόνια ή τα νετρόνια.

 Τα πράγματα του μικρόκοσμου δεν υπάρχουν αλλά γίνονται. Δηλαδή, σύμφωνα με την Κβαντική Θεωρία τα πράγματα στο μικροσκοπικό επίπεδο δεν υπάρχουν με αντικειμενικό τρόπο αλλά διαρκώς δημιουργούνται και περνούν από την δυνατότητα στην πραγματικότητα. Και αυτό είναι μια από τις πολλές παραδοξότητες της Κβαντικής Θεωρίας. Σε συνάφεια με αυτό είναι και το φαινόμενο Αινστάιν – Ποντόλσκι - Ροσέν, σύμφωνα με το οποίο στην Κβαντική Θεωρία δύο σωματίδια όσο μακριά και αν βρεθούν διατηρούν μια εκπληκτική ενότητα μέσω ατοπικών (δηλαδή μη χωρικών – τοπικών) αλληλεπιδράσεων. Αυτό δείχνει την ενότητα του κόσμου, μολονότι αυτός αποτελείται από πολλά επιμέρους υλικά σωματίδια.

 Ακόμη περισσότερο, στην Κβαντική Θεωρία μαθαίνουμε ότι τα σωματίδια είναι νέφη πιθανότητας και διαρκώς δημιουργούνται από το κβαντικό κενό, όπως αυτό περιγράφεται με την εξίσωση του Σρέντινγκερ και την Κβαντική Θεωρία Πεδίου. Στο κοσμολογικό επίπεδο η Κβαντική Θεωρία δείχνει ότι ολόκληρο το σύμπαν προήλθε από το λεγόμενο κβαντικό κενό ή αλλιώς, το απόλυτο τίποτα. Τέλος, η Κβαντική Θεωρία έδειξε ότι η ύλη δεν είναι και τόσο υλική και ότι είναι δυνατόν η μάζα ενός μεγάλου αστεριού να μπορεί να συμπυκνωθεί σε μηδενικό σχεδόν όγκο. Καταλαβαίνετε τώρα πόσο μακριά μας πήγε η Κβαντική Θεωρία από τις απόψεις του Νεύτωνα που μαθαίνετε στο Γυμνάσιο και στο Λύκειο.

 Η τρίτη επανάσταση της Φυσικής Θεωρίας γίνεται στις μέρες μας με την λεγόμενη Θεωρία του Χάους και της Πολυπλοκότητας. Η θεωρία αυτή ξεκίνησε με τις παράδοξες ανακαλύψεις περί αστάθειας των δυναμικών συστημάτων του Πουανκαρέ και συνεχίστηκε με τις ανακαλύψεις του Λόρεντζ (φαινόμενο πεταλούδας) καθώς και τις ανακαλύψεις των Φαϊενμπάουμ, Ρουέλε, Πριγκοζίν, Νίκολη και άλλων.

 Μερικές λέξεις κλειδιά στην νέα αυτή θεωρία είναι η αυτοργάνωση και η δημιουργία τάξης από το χάος, η δημιουργία πληροφορίας, οι παράξενοι ελκυστές, η δυναμική των συσχετίσεων, η μη γραμμικότητα, κ.ά. Στην Θεωρία της Πολυπλοκότητας που ακόμη διαμορφώνεται η Φυσική Θεωρία ευρίσκεται μπροστά σε συγκλονιστικές ανακαλύψεις με κορυφαία αυτή που μας δείχνει ότι ένα φυσικό σύστημα είναι ένα όλον που δεν εξηγείται από τα μέρη του και ότι το σύμπαν και ο κόσμος δημιουργούνται συνεχώς και όχι με τυχαίο τρόπο αλλά με μια μαθηματική και μη αναγωγική νομοτέλεια. Ακόμη και οι φυσικοί νόμοι δημιουργούνται. Τίποτα δεν προϋπάρχει ως πραγματικότητα και όλα γίνονται από το μη ον και από το μηδέν.

 Στην Σχετικότητα, στην Κβαντική Θεωρία και στην Πολυπλοκότητα η Φυσική Θεωρία παίρνει αφηρημένο μαθηματικό χαρακτήρα. Οι φυσικές μορφές από το μικροσκοπικό μέχρι και το μακροσκοπικό επίπεδο περιγράφονται με προχωρημένες μαθηματικές θεωρίες και εξισώσεις, κάτι που το είχαν κατανοήσει οι αρχαίοι Έλληνες, ιδιαίτερα ο Πυθαγόρας, ο οποίος δίδασκε ότι όλα τα πράγματα αποτελούνται από αριθμούς και ότι η ουσία του κόσμου είναι ο αριθμός- και που δείχνει την κρυμμένη λογική υφή και λογικότητα του κοσμικού γίγνεσθαι. Ακόμη, στην Κβαντική Θεωρία και στην Πολυπλοκότητα κυριαρχεί η οντολογική πιθανοκρατία. Δηλαδή, ο κόσμος δημιουργείται διαρκώς ελεύθερα και όχι ντετερμινιστικά ή προκαθορισμένα. Ο κόσμος δεν είναι νεκρή μηχανή αλλά κρύβει μέσα του αυθορμησία και ζωντάνια. 

 Συμπυκνώνοντας τις τρείς επαναστάσεις, λέμε ότι η σύγχρονη Φυσική Θεωρία δείχνει ότι ζούμε σε έναν κόσμο διαρκώς δημιουργούμενο με μια εσωτερική και ανεξήγητη λογική. Τα όντα είναι μορφές μέσα σε μορφές, λόγοι μέσα σε λόγους, το σύμπαν είναι ένα ποίημα που διαρκώς «γράφεται» και οι λέξεις του είναι οι κοσμικές μορφές από το μικροσκοπικό μέχρι το μακροσκοπικό επίπεδο. Τίποτα δεν είναι τυχαίο και συγχρόνως τίποτα δεν είναι προκαθορισμένο. Το μέλλον δημιουργείται και είναι διαρκώς νέο ενώ εμπλουτίζει τον κόσμο με οντολογική καινοφάνεια, έτσι ώστε το μέλλον να μην ταυτίζεται με το παρελθόν και να μην μπορεί να αντιστραφεί ο χρόνος. Αυτό είναι και το βαθύτερο νόημα της Αρχής της Εντροπίας στην Θερμοδυναμική. Εντέλει, η κάθε χρονική στιγμή είναι κάτι το μοναδικό και ανεπανάληπτο, όπως και κάθε φυσική ύπαρξη, με κορύφωση τον άνθρωπο. Κοντολογίς, ζούμε σε ένα διαρκώς συντελούμενο θαύμα που η Φυσική απλώς περιγράφει αλλά αδυνατεί να εξηγήσει. Η επιστημονική γνώση καταντά ένα είδος θαυμαστής προφητείας. Ο Αϊνστάιν θα πει ότι το ακατανόητο του κόσμου είναι το κατανοητό του, προειδοποιώντας μας έτσι να μην φυλακιζόμαστε στην ανόητη φαντασία ότι η επιστήμη είναι η αρχή και το τέλος της γνώσης.

 Ο Αϊνστάιν, ο οποίος θεωρείται ο καλύτερος ίσως – και είναι μάλλον- φυσικός όλων των αιώνων. Κατ’ αρχάς όταν έφυγε από την Ευρώπη διωγμένος από το ναζιστικό σύστημα και πήγε στην Αμερική πήρε μαζί του μόνο δύο βιβλία, ενός Έλληνα και ενός Ρώσου: Ο ένας ήταν ο Ησίοδος και ο άλλος ήταν ο Ντοστογιέφσκι. Δεν πήρε τίποτε άλλο! Διότι ο Αϊνστάιν αισθανόταν τη Φυσική Θεωρία ως μέρος ενός μεγαλύτερου πράγματος. Ο ίδιος έλεγε ακόμη κάτι πολύ χαρακτηριστικό, ότι “μέχρι που γέρασα νοιώθω πάντοτε το ίδιο αίσθημα μυστηρίου, απορίας και θαυμασμού που ένιωθα μικρό παιδί, γιατί δηλαδή η μαγνητική βελόνα όταν τη μετακινήσετε από την ισορροπία της, αφού κάνει μερικές ταλαντώσεις, θα πάει και θα διαλέξει μια συγκεκριμένη κατεύθυνση – πάντα την ίδια – και θα σταματήσει και θα ισορροπήσει εκεί!”. Πόσοι από εμάς, μαθητές ή καθηγητές, βλέπουμε με απορία αυτό το τόσο απλό και σύνηθες φυσικό φαινόμενο; Δεν συγκλονιζόμαστε από ένα τέτοιο φαινόμενο, διότι δεν νοιώθουμε το βάθος της Φυσικής Θεωρίας. Απλώς παπαγαλίζουμε έτοιμες και νεκρές γνώσεις.

 Προσέξτε! Αυτό το απλό πράγμα ήταν για τον Αϊνστάιν μια απορία που την είχε ως ότου γέρασε. Ακόμη, ο Αϊνστάιν έλεγε και κάτι άλλο, ότι “όποιος άνθρωπος δεν νοιώθει το μυστήριο μέσα στη φυσική πραγματικότητα, μέσα στον κόσμο, δεν αξίζει να ζει! Είναι σαν σβησμένο κερί!” Όπως ένα σβησμένο κερί δεν ωφελεί τίποτα. Ωφελεί όταν το ανάψουμε και τότε φωτίζει γύρω μας και κάνουμε δουλειές, έτσι και ο άνθρωπος όταν το πνεύμα του δεν αντιλαμβάνεται το μυστήριο γύρω του και μέσα του, αν θέλετε, είναι σβηστό κερί, είναι νεκρός ως προς το πνεύμα. Μάλιστα έλεγε ότι “το ανθρώπινο λογικό μπορεί να διεισδύσει μέσα στο μυστήριο των πραγμάτων σ’ ένα πολύ μικρό βάθος. Όπως στη θάλασσα μπορούμε να κατεβούμε 50, 100, 200 μέτρα. Στο βάθος του ωκεανού μένει απρόσιτο”. Προσέξτε το αυτό!

 Έτσι και η πραγματικότητα γύρω μας, μολονότι έχουμε δημιουργήσει μια προχωρημένη τεχνολογία που μας εξαπατά όλους – ότι δηλαδή τα πράγματα είναι απλά, τα έχουμε ερμηνεύσει, τα έχουμε κατανοήσει, άρα πάμε τώρα βόλτα στην καφετέρια, δεν έχουμε να μάθουμε τίποτε άλλο. Αυτό είναι ένα ψέμα, είναι μια ψευδαίσθηση. Κι αυτό το ψέμα είναι επικίνδυνο ! Γιατί; Γιατί ο άνθρωπος με σβηστό το πνεύμα, με την άποψη ότι τα πράγματα τα έχει εξηγήσει και ότι είναι απλά, γίνεται ό,τι πιο επικίνδυνο και για τον εαυτό του και για τους άλλους. 

 Βλέπουμε σήμερα και ακούμε ότι πάνω στη γη τα δύο τρίτα περίπου του κόσμου ζουν σε συνθήκες υπανθρώπινες, πείνας, δίψας, πολέμου, φτώχειας, χωρίς αυτό να απασχολεί τους υπόλοιπους. Ακόμη και στις προοδευμένες χώρες πολλά εκατομμύρια ανθρώπων ζουν μέσα σε χαρτοκούτια ή κάτω από γέφυρες ή μέσα στον υπόγειο σιδηρόδρομο. Και αυτό είναι ένα σημάδι για το πόσο λίγο έχουμε προοδεύσει ως άνθρωποι, ως ανθρώπινη κοινωνία και ως πνευματικά όντα. Ή πόσο λίγο κατανοούμε την αξία της ύπαρξης πέρα από εμάς ή και μέσα σε εμάς. Να πούμε όμως και το άλλο, ότι εμείς, οι σοφοί και πλούσιοι με επιστήμη και γνώση, βομβαρδίζουμε με πολύ εξελιγμένη τεχνολογία ανθρώπους, χώρες, λαούς και φονεύουμε χιλιάδες ή εκατομμύρια αμάχους για να τους τιθασεύσουμε.

 Ακόμη, εμείς οι επιστήμονες δουλεύουμε κι αφιερώνουμε όλη μας τη γνώση και τη διάνοια στο να κατασκευάζουμε αυτά τα όπλα πολυτελείας. Και είναι όπλα που φονεύουν το σώμα και όπλα που φονεύουν το πνεύμα, όπως η άσοφη τηλεόραση, το εμπόριο του λευκού θανάτου, η μουσική που διαλύει την σκέψη και την αίσθηση και άλλα πολλά. 

 Αυτά λοιπόν τα πράγματα ένας Φυσικός που έχει αρχίσει και εμβαθύνει λίγο στην Φυσική Επιστήμη, στη Φυσική Θεωρία, τα βλέπει ως τρέλα και ως παραλογισμούς και αναγκαστικά γίνεται επαναστάτης με μια βαθιά ανθρώπινη έννοια και όχι με μια ιδεολογική, πολιτική, επιφανειακή έννοια. Αυτό όμως είναι ένα πρώτο επίπεδο.

 Θα προσπαθήσω να σας δείξω και μερικά άλλα πράγματα που σχετίζονται με την Φυσική και τους Φυσικούς. Όταν ήμουν λίγο μικρότερος από εσάς, ζούσα σ’ ένα χωριό λίγο πιο κάτω από την Πάτρα όπου δεν είχαμε ούτε τηλεόραση, ούτε τόσα παιχνίδια ή ίντερνετ καφέ και ό,τι άλλο σπουδαίο έχετε τώρα εσείς. Καθόμουν λοιπόν τότε με τις ώρες και κοιτούσα το ποτάμι, τα πουλιά, τη φύση, όλο το φυσικό περιβάλλον και στιγμές – στιγμές αισθανόμουν ότι αυτό το πράγμα είναι ένα μυστήριο που δεν μπορούσε το μυαλό μου να διαχειριστεί και έμενα έκθαμβος και εκστασιασμένος. Και ιδιαίτερα μέχρι να πεθάνω, θα θυμάμαι το συγκλονιστικό άρωμα κάποιων λουλουδιών που έβγαιναν το χειμώνα, τα μανουσάκια. Νομίζω ότι αργότερα αποφάσισα να γίνω Φυσικός από το άρωμα αυτών των λουλουδιών. Διότι αισθανόμουν ότι όλος ο κόσμος είναι ένα εκπληκτικό πράγμα, γεμάτο με αυτό το άρωμα, ακόμη και στην οποιαδήποτε ταπεινή του μορφή. Μπορώ να σας πω ότι την Φυσική την αγάπησα, διότι ένοιωθα να ενδιαφέρεται για το μυστήριο που έβλεπα παντού και που με έλκυε με ανίκητη δύναμη. 

 Εάν μπορέσετε λίγο να ξεφύγετε από τη φυλακή που σας έχουμε βάλει σήμερα εμείς οι δάσκαλοί σας ή οι γονείς σας ή που εσείς οι ίδιοι έχετε βάλει τον εαυτό σας και μπορέσετε και δείτε μια αχτίδα φωτός, μια πέτρα, μια σταγόνα νερό, ένα σύννεφο, ένα ζώο, να δείτε έναν άλλο άνθρωπο, αν δείτε γύρω σας τον κόσμο, τότε θα αισθανθείτε ότι είστε μπροστά σε ένα γεγονός, σε μια πραγματικότητα, σε κάτι το οποίο σας συγκλονίζει και δεν σας αφήνει να ησυχάσετε! Σας αναγκάζει να βγείτε από την καθημερινότητά σας, να νοιώσετε ότι κάτι μεγάλο σας λείπει ή απουσιάζει και να γίνετε άρχοντες κατά το πνεύμα, να γίνετε ελεύθεροι! Και είναι σημαντικό αυτό: Το να είσαι δηλαδή ελεύθερος πολίτης σημαίνει ότι έχει ξυπνήσει μέσα σου μια απορία, μια δίψα, μια πείνα που δεν σε αφήνουν ήσυχο όσο ζεις πάνω σ’ αυτή τη γη!


 Η Φυσική Επιστήμη λοιπόν, είναι μια κατ’ εξοχήν επαναστατική επιστήμη, διότι προήλθε από την ανάγκη αυτή του ανθρώπου να γνωρίσει τι είναι αυτό που είναι απέναντί του: Τι είναι αυτό που βλέπω; Τι είναι αυτό που αγγίζω; Τι είναι αυτό που στέκεται απέναντί μου; 


 Σήμερα ένα μεγάλο θέμα που θέτει η Φυσική Θεωρία είναι η έννοια το παρατηρητή και η έννοια της συνείδησης. Προσέξτε το αυτό! Όλα τα άλλα τα κάνουμε και τα θεωρούμε σημαντικά επειδή έχουμε τη δυνατότητα να γνωρίζουμε τα πράγματα γύρω μας, να τα ονομάζουμε, να αισθανόμαστε τον εαυτό μας διαφορετικό από τα άλλα πράγματα και από τους άλλους ανθρώπους. Και από κει και πέρα αρχίζουμε και κάνουμε επιλογές: Θέλουμε να διασκεδάσουμε, θέλουμε να τρώμε καλό φαγητό, θέλουμε να ντυθούμε ωραία, να μας θαυμάζουν οι άλλοι άνθρωποι. Όλα όμως αυτά είναι ασήμαντα και μετά από το γεγονός ότι έχουμε πνεύμα και συνείδηση και αντιλαμβανόμαστε ότι υπάρχουμε σε διάκριση με όλα τ’ άλλα πράγματα.

 Ίσως αυτό είναι ο μεγαλύτερος πλούτος που έχει ο άνθρωπος: Ο άνθρωπος είναι το μόνο ον μέσα στην ιστορία του Σύμπαντος, που μπορεί να γνωρίζει ότι υπάρχει τόσο αυτός όσο και ο κόσμος μέσα στον οποίο ζει. Το μόνο ον που μπορεί να απορεί και να διερωτάται για την ύπαρξη καθ’ εαυτή πέρα από αυτόν και μέσα σε αυτόν.

 Όλα τ’ άλλα όντα δεν έχουν συνείδηση ότι υπάρχουν, απλώς λειτουργούν. Τα ζώα έχουν και συναισθήματα και τα λουλούδια έχουν συναισθήματα κατά κάποιο τρόπο. Ο Αριστοτέλης μιλούσε για την ψυχή στα φυτά, για την ψυχή στα ζώα και μέσα στον άνθρωπο.

 Σήμερα κάνουν πειράματα με λουλούδια και βλέπουν ότι λουλούδια, τα οποία είναι σε περιβάλλον που ακούνε μουσική, που έχει βαθειά αρμονία, μελωδία και άλλα που είναι σε περιβάλλον που ακούνε αυτή τη σκληρή μουσική που ακούτε κι εσείς, πολύ ροκ και τα παρόμοια, τα μεν πρώτα αναπτύσσονται τα δε άλλα μένουν καχεκτικά. Ομοίως και με τους ανθρώπους. Οι άνθρωποι, δηλαδή, οι οποίοι καλλιεργούν άγρια συναισθήματα μέσα τους επηρεάζουν αρνητικά την ανάπτυξη των φυτών και άλλοι οι οποίοι καλλιεργούν συναισθήματα συμπάθειας και αγάπης, τα φυτά το αντιλαμβάνονται και αναπτύσσονται διαφορετικά. Σήμερα κάνουν πειράματα με όλα αυτά τα φαινόμενα, μετρούν ηλεκτρομαγνητικά πεδία, όμως σίγουρα, δεν μπορούν να φτάσουν στο βάθος της ύπαρξης αυτών των φαινομένων. Μόνον ο άνθρωπος έχει τόσο ελεύθερο πνεύμα, τέτοια αυτοσυνειδησία που κανένα άλλο ον, πέραν του ανθρώπου δεν έχει. Γι’ αυτό ο άνθρωπος μπορεί να γίνεται ελεύθερα είτε καλός είτε κακός.

 Αυτό λοιπόν το πράγμα που είναι ο κόσμος, η Φυσική Θεωρία είναι η μόνη περιοχή της ανθρώπινης σκέψης που προσπαθεί να το κατανοήσει και να γνωρίσει την αλήθειά του. Και όσο το γνωρίζει τόσο νοιώθει το μυστήριο που περιέχεται παντού γύρω μας και μέσα μας. Βέβαια, η Φυσική Θεωρία, όπως το επεσήμανε κι ο Αινστάιν, πολύ λίγο μπορεί να μας αποκαλύψει την βαθύτερη ουσία και του ανθρώπου και των άλλων πραγμάτων και περιορίζεται μόνον στη γνώση των εξωτερικών ενεργειών τους. Γι’ αυτό η Φιλοσοφία θα είναι πάντοτε ο συνοδοιπόρος και ο σύντροφος της Επιστήμης, μολονότι πολλοί άνθρωποι σήμερα δεν το κατανοούν αυτό και θεωρούν ότι η Φιλοσοφία είναι άχρηστη και ξεπερασμένη. Σε αυτούς, όσους δηλαδή θεωρούσαν ότι μόνον η Επιστήμη έχει αξία, ο Χάιζενμπεργκ απαντούσε ότι ο Φυσικός που νομίζει ότι δεν χρειάζεται τη Φιλοσοφία, χρησιμοποιεί μια πολύ κακή φιλοσοφία.

 Θεωρώ ότι η Φυσική θα μπορούσε ν’ αλλάξει τον κόσμο, αν οι δάσκαλοι, εμείς κι εσείς πραγματικά μπαίναμε στην περιοχή της Φυσικής Θεωρίας. Είναι η πιο σιωπηλή και η πιο μεγάλη επανάσταση για να γίνει ο κόσμος αν θέλετε πιο ελεύθερος, πιο όμορφος, πιο καλός. Ιδίως όταν η γνώση της Φυσικής Θεωρίας συνοδευθεί και ξυπνήσει μέσα στον άνθρωπο τη δύναμη της Τέχνης, της Ποίησης, της Φιλοσοφίας, της Θεολογίας και γενικότερα, ξυπνήσει τον έρωτα για την αλήθεια.

 Η Τεχνολογία και η δύναμη που της δίνει η Φυσική είναι κάτι πιο λίγο, είναι σαν τα σκουπίδια που μένουν από μια εορτή. Για φανταστείτε: Είμαστε κάπου, γιορτάζουμε και μετά φεύγουμε και κάποιος έρχεται εκεί και βλέπει σκουπίδια, πιάτα άδεια. Αυτό είναι η Τεχνολογία σε σχέση με τη Φυσική Θεωρία. Πόσο μπορείς να καταλάβεις αυτοί που εόρτασαν, τι έζησαν, από αυτό που βλέπεις σ’ έναν άδειο χώρο που είναι μερικά άδεια πιάτα;

 Η Τεχνολογία είναι πολύ λίγο πράγμα, όσο σπουδαίο κι αν είναι. Είναι ένα δώρο και η Τεχνολογία αλλά είναι ένα δώρο που στο τέλος μπορεί να είναι καταστροφικό, αν δεν κρατήσουμε όλη την αλήθεια της Φυσικής Θεωρίας. Είναι επικίνδυνο τότε αυτό. Είναι σαν να έχεις τα ρούχα και να μην έχεις το σώμα. Η μητέρα σας δεν αρκείται να της πάμε τα ρούχα σας, από εσάς. Θέλει εσάς! Έτσι και η Τεχνολογία δεν αρκεί, όσο ικανή και αν είναι, όπως δεν αρκούν τα ρούχα χωρίς το σώμα.

 Έτσι λοιπόν, ο Φυσικός αντιλαμβάνεται ότι η Φυσική Θεωρία είναι κάτι πολύ μεγάλο, όχι για τα αποτελέσματά της αλλά γιατί θέτει τον άνθρωπο μπροστά στο συγκλονιστικότερο γεγονός, που μπορεί να τεθεί ο άνθρωπος! Είναι η απορία για το είναι! Λέει ο Αριστοτέλης, “Αεί απορούμενον και αεί ζητούμενον τι εστί το ον”, δηλαδή θα είναι πάντα απορία και πάντα θα θέλει ο άνθρωπος να μάθει “Τι είναι το είναι”. Τι είναι αυτό που υπάρχει;! Προσέξτε! Μια πέτρα να δείτε ή μια σταγόνα νερό ή μια αχτίδα φωτός, αν έχει ξυπνήσει το πνεύμα μέσα σας θα ταξιδέψετε πολύ μακριά, θα φθάσετε πολύ μακριά. Τον ίδιο τον Θεό να σας φέρουν δίπλα σας, αν το πνεύμα σας είναι νεκρό θα νεκρώσει και τον Θεό. Καταλαβαίνετε τώρα γιατί αχρηστεύουμε τη Φυσική. Πόσο άσχημα διδάσκουμε τη Φυσική και χάνουμε την έκπληξη, τον θαυμασμό, την απορία.

 Γιατί σήμερα οι άνθρωποι δεν μπορούν να ερωτευτούν βαθειά ο ένας τον άλλον; Οι γυναίκες τους άνδρες; Οι άνδρες τις γυναίκες; Οι δάσκαλοι τα παιδιά; Τα παιδιά τους γονείς; Γιατί είναι νεκρό το πνεύμα τους. Γιατί δεν μπορούμε να δούμε αυτό που είναι απέναντί μας. Βαθύτερα, δεν μπορείς να γίνεις μεγάλος φυσικός εάν δεν έχει ξυπνήσει μέσα σου το πνεύμα σ’ αυτή την απορία, σε αυτό το θαύμα που είναι ο κόσμος. Θα έλεγα ότι για να αισθανθείς την ομορφιά της Φυσικής Θεωρίας, θα πρέπει να αγαπάς το καλό. Δείτε στα ελληνικά το καλό και το κάλλος. Είναι η ίδια λέξη.

 Ξέρετε τι σημαίνει να γίνεις Φυσικός; Να ξενυχτάς μέρα – νύχτα και μέχρι να πεθάνεις, για να φθάσεις στην αλήθεια. Ο Αϊνστάιν στο τέλος του μέσα στο νοσοκομείο και μέχρι την τελευταία μέρα της ζωής του πριν ξεψυχήσει, είχε τα χαρτιά του κι έγραφε εξισώσεις και προσπαθούσε να πετύχει την ενοποιημένη θεωρία πεδίου. Τέτοιο έρωτα είχε για την αλήθεια που κρύβει ο κόσμος. 

 Ο μεγάλος φυσικός ερωτεύεται την αλήθεια του κόσμου, είναι ασκητής του πνεύματος. Η ομορφιά που αντιλαμβάνεται γύρω του, μέσα στα όντα, που προσπαθεί να την περιγράψει με σύμβολα μαθηματικά, με εξισώσεις, με θεωρίες, είναι η ωραιότερη εργασία που μπορεί να κάνει ο άνθρωπος. Όταν ο άνθρωπος φτάσει σ’ αυτή την εμπειρία της ομορφιάς δεν έχει ανάγκη ούτε τα χρήματα ούτε και την εξωτερική ευχαρίστηση.

 Καταλαβαίνει ότι είναι πολύ λίγο πράγμα αυτό που οι άνθρωποι θεωρούν ευτυχία γύρω τους. Γι αυτό και οι άνθρωποι θέλουν να καταναλώνουν πάρα πολύ για να χαρούν και συγχρόνως είναι αδιάφοροι για τους άλλους ανθρώπους. Υπάρχουν άνθρωποι που δεν έχουν νερό να πιούνε, φαγητό να φάνε, παιδιά σαν κι εσάς ζουν σε άθλιες συνθήκες, κι εμείς καταναλώνουμε τόσα που μόνο απ’ τα σκουπίδια μας θα μπορούσαν να φάνε χιλιάδες άνθρωποι. Γιατί; Γιατί ακριβώς δεν έχει ξυπνήσει το πνεύμα μας σ’ αυτή την περιοχή της απορίας!

 Απ’ την άλλη μεριά η Φυσική Θεωρία ξεκίνησε ως επιστημονική γνώση πριν 3-4 αιώνες, μετά την Αναγέννηση και το Διαφωτισμό. Λένε ότι είναι το μεγάλο θαύμα του δυτικού πολιτισμού, του δυτικού ανθρώπου. Όμως όλοι γνωρίζουν ότι την βάση της Φυσικής, όπως και τόσα άλλα, την έφτιαξαν οι Έλληνες. Βέβαια, αν δείτε το διαδίκτυο αυτόν τον καιρό γίνεται μια μεγάλη κουβέντα ότι εμείς εδώ δεν έχουμε σχέση με την Ελλάδα, δεν είμαστε Έλληνες, δεν έχουμε καμία σχέση με τους Έλληνες. Ακριβώς επειδή ο δυτικός άνθρωπος τους τελευταίους 3-4 αιώνες δημιούργησε μια μεγάλη επανάσταση στο χώρο της Επιστήμης και της Τεχνολογίας, θεωρεί ότι αυτός είναι ο μόνος άξιος. Εμείς οι άλλοι είμαστε τίποτα μπροστά σε αυτό.

 Όμως τα θεμέλια για να αναπτυχθεί η Επιστήμη σαφώς έχουν τεθεί ακόμη απ’ τον Όμηρο. Ξέρετε με πόσο λάθος τρόπο διδάσκουν οι φιλόλογοι, οι φυσικοί, οι μαθηματικοί αυτά που σας διδάσκουνε ; Αν διαβάσετε στον Όμηρο την περιγραφή της ασπίδας του Αχιλλέα και δείτε από ένα σημείο και πέρα, εκεί όπου ο Ήφαιστος κατασκευάζει την ασπίδα, αρχίζει η περιγραφή να γίνεται φιλοσοφία για τον κόσμο και τη ζωή. Αυτό καθιστά τον Όμηρο ως τον πρώτο μεγάλο δάσκαλο της Φιλοσοφίας και της Επιστήμης, αφού ο Όμηρος εκεί ανοίγει τη συζήτηση για τη δημιουργία του κόσμου και την κοσμολογία.

 Έτσι αρχίζει ο δρόμος για όλη τη γνώση και την κατανόηση του σύμπαντος και του κόσμου. Εδώ, δεν μπορώ να μην σας πω κάτι που σκέπτομαι όταν συζητώ αυτά τα πράγματα. Ότι δηλαδή, η ασπίδα του Αχιλλέα συμβολίζει τον πνευματικό πόλεμο του ανθρώπου για να φτάσει στην αλήθεια και να σώσει τον κόσμο από την αμορφία και τον αφανισμό. Δηλαδή η ασπίδα, δεν είναι άλλο από το πνεύμα του ανθρώπου που αγωνίζεται να φτάσει στην αλήθεια και έτσι να σώσει τον κόσμο από την ανυπαρξία και το μη ον.

 Έτσι, από τον Όμηρο ξεκινάει αυτή η ελληνική επανάσταση για την γνώση και την αλήθεια και που θα συνεχισθεί σε άλλους τόπους, όπως στην Ιωνία, την Κάτω Ιταλία, την Αθήνα, την Αλεξάνδρεια, Αντιόχεια, την Κωνσταντινούπολη και αλλού.

 Εδώ λοιπόν, αρχίζει το ξύπνημα του πνεύματος. Δηλαδή η ανάγκη του ανθρώπου να γνωρίσει τι είναι αυτός ο κόσμος μέσα στον οποίο βρέθηκε και είναι ο ίδιος ο άνθρωπος! Αυτή είναι η υπέρτατη ανάγκη του ανθρώπου! Κι αυτό δημιουργεί επιστήμες, δημιουργεί τέχνες, δημιουργεί μεγάλα έργα, δημιουργεί εμπνευσμένους ανθρώπους. Κι αν θέλετε κι εσείς να γίνετε εμπνευσμένοι άνθρωποι και να μην μείνετε δούλοι, ειλικρινά σας λέω, πιστέψτε με, αγαπήστε τη γνώση, την ομορφιά, την καλοσύνη και την αλήθεια, όπως δήλωνε συχνά και ο Αϊνστάιν, ότι δεν τον ενδιέφεραν η δόξα, τα χρήματα, η εξουσία και οι ηδονές, αλλά αυτό που έλκυε πάντοτε ήταν η ομορφιά, η καλοσύνη και η αλήθεια.

 Κάποτε θα θυμάστε αυτά που σας λέω τώρα, έτσι που σας τα περιγράφω εδώ. Διότι τώρα έχετε την ευχέρεια του νέου ανθρώπου, την ευχέρεια των γονιών σας, την ευχέρεια του χρόνου! Ο νέος άνθρωπος αισθάνεται ότι ο χρόνος είναι άπειρος, ποτέ δεν θα πεθάνει, ότι δεν θα τελειώσει ποτέ ο χρόνος κι αυτό του δημιουργεί πολλές φορές και μια αίσθηση που φτάνει και μέχρι την ύβρη, την αλαζονεία, αλλά πιστέψτε με σε 10 χρόνια όλα αυτά θα ’χουνε τελειώσει. Το βλέπω γύρω μου. Βλέπω φοιτητές μου στο πρώτο έτος να λάμπει το πρόσωπο τους και μετά από 5-6 χρόνια να έχει αρχίσει να μαραίνεται. Γιατί; Γιατί να μην είστε διαρκώς, μέχρι να πεθάνετε, όπως είστε τώρα; Δηλαδή μέχρι που δεν θα πεθάνετε ποτέ, γιατί αν μείνετε όπως είστε τώρα δεν θα πεθάνετε!

 Και παρεμπιπτόντως, θα σας πω και κάτι: Η Φυσική Θεωρία σήμερα κάνει μια επανάσταση και σε επίπεδο γνωσιολογίας, δηλαδή μας δείχνει ότι τελικώς δεν υπάρχουν όρια και δεν υπάρχει τίποτα που μπορεί να δεσμεύσει το ανθρώπινο πνεύμα να πάει εκεί που μπορεί να πάει.

 Λέει ο Φεγιεράμπεντ, ένας μεγάλος σύγχρονος φυσικός και φιλόσοφος της επιστήμης αμυνόμενος απέναντι στους επιστημονιστές, ότι η γνώση δεν περιορίζεται μόνο στην επιστήμη.

 Τι είναι οι επιστημονιστές; Είναι οι άνθρωποι οι οποίοι έχουν εγκλωβιστεί στη λατρεία της επιστήμης, την έχουν μετατρέψει σε θρησκεία και έτσι καλουπώνουν μια νοοτροπία ανθρώπου, ο οποίος γίνεται αρκετά στεγνός.

 Ο Αϊνστάιν έλεγε ότι το “τώρα” είναι μια εμπειρία που μπορεί να έχει ο άνθρωπος είτε ο επιστήμονας είτε ο απλός άνθρωπος και αυτό το τώρα δεν χωράει σε καμία Φυσική Θεωρία, σε καμία επιστημονική γνώση! 

 Όταν ένας Αϊνστάιν, που είναι ο άνθρωπος που αλλάζει όλη τη γνώση που έχουμε στον 20ο αιώνα λέει αυτό το πράγμα, καταλαβαίνετε, εμείς οι επιστημονιστές, που θεωρούμε ότι τα μοντέλα που συλλαμβάνει το μυαλό μας και τα οποία μας βοηθούν να προβλέψουμε ή να κατασκευάσουμε καινούρια φαινόμενα ότι αυτά τα μοντέλα εξαντλούν την πραγματικότητα και ταυτίζονται με αυτήν, πόσο ανόητο είναι να πιστεύουμε κάτι τέτοιο.

 Προσέξτε το αυτό: Ο Αϊνστάιν έρχεται και λέει ότι από ένα σημείο και πέρα υπάρχει μια πραγματικότητα που δεν χωράει στην επιστήμη. Είναι η εμπειρία του τώρα και του μυστηρίου. Γιατί; Διότι η εμπειρία του τώρα και της στιγμής μας φέρνει σε συνάφεια με το γεγονός της παρατήρησης και της γνώσης της πραγματικότητας. Και σε αυτή τη συνάφεια γεννιέται η εμπειρία του μυστηρίου και η εμπειρία του πνεύματος. Η στιγμή της παρατήρησης είναι κάτι που ξεπερνά την επιστήμη, μολονότι γεννά την επιστήμη. Εδώ σμίγει ο χρόνος με την αιωνιότητα και ο άνθρωπος βιώνει μια συγκλονιστική εμπειρία που συνήθως μας ξεπερνά με ασύλληπτη ταχύτητα. Εδώ θα έπρεπε να μπορούμε να στεκόμαστε ως δάσκαλοι και ως μαθητές, για να αξιοποιούμε πραγματικά το μάθημα της Φυσικής. Αυτό όμως, σημαίνει ότι έχουμε αποκτήσει μια μεγάλη σοφία και πνευματική δύναμη που συνήθως δεν την έχουμε. Γι’ αυτό κι εσείς στα σχολεία σας βαριέστε το μάθημα και αισθάνεστε σαν σε φυλακή, ενώ θα μπορούσατε εσείς και οι δάσκαλοί σας μέσα από το μάθημα να περνάτε σε μια απερίγραπτη εορτή, όπως θα ’πρεπε να ’ναι το σχολείο.

 Αν θέλετε, μπορείτε να νιώσετε αυτά τα πράγματα μένοντας στη σιωπή και κοιτώντας γύρω σας και μέσα σας. Έτσι, θα κατανοήσετε πόσο μεγάλο πράγμα είναι η Φυσική Θεωρία αλλά και πόσο λίγο είναι μπροστά στο άπειρο της γνώσης. Γι’ αυτό χρειαζόμαστε και την ποίηση, την φιλοσοφία, την θεολογία, εάν θέλετε ακόμη και την προσευχή, ως δυνάμεις που καθιστούν το ανθρώπινο πνεύμα ικανό να ταξιδεύει με άπειρη ταχύτητα και να γίνεται ελεύθερο, δημιουργικό και να πράττει το καλό.




Γεώργιος Π. Παύλος
Αναπληρωτής Kαθηγητής
Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης
Τομέας Τηλεπικοινωνιών και Διαστημικής

Με αφορμή την είσοδο του Ποσειδώνα στους Ιχθείς , στο ζώδιο της κυριαρχίας του και μιας και οι δύο αυτοί αστρολογικοί παράγοντες + την δυναμική που έχει ο Ποσειδώνας απο τα Ψάρια να βγάζει τις ευγενείς επιρροές του , δηλαδή τα ιδανικά και τα όνειρα  βρήκα πολύ ενδιαφέρον την παρουσίαση των παρακάτω συνδέσμων  :

http://users.erols.com/jonwill/utopiabook.htm
Ένας Χάρτης για την Ουτοπία , 
Κάθε άνθρωπος ονειρεύεται μια καλύτερη Ζωή 
Η παρούσα έκδοση είναι αφιερωμένη στο όνειρο της Ανθρωπότητας


http://users.erols.com/jonwill/utopiabook2.htm 
Το Φως της Γνώσης 

http://users.erols.com/jonwill/utopiabook3.htm
Οράματα 
Αυτό το τρίτο βιβλίο ολοκληρώνει μια φιλοσοφική τριλογία για την Ουτοπία, διερευνώντας κάποιες αντιλήψεις της Ουτοπίας.

Γεννήθηκε το 1486 στην Κολωνία και έζησε μια περιπετειώδη και πολυτάραχη ζωή. Υπήρξε λαμπρός επιστήμων και διακρίθηκε σαν συγγραφέας, φιλόσοφος, γιατρός και στρατιωτικός. Αλλά δεν αρκέστηκε μόνο σ’ αυτά. Το ανήσυχο πνεύμα του και η δίψα για μάθηση τον οδήγησαν στη μελέτη της αλχημείας και της Καβάλλας, μόνο που αυτές τις ασχολίες τις πλήρωσε ακριβά σ’ όλη του τη ζωή. Λέγεται ότι πολλά από τα στοιχεία που χαρακτηρίζουν τον Αγρίππα ενσωματώθηκαν αργότερα από τον Γκαίτε στον Φάουστ.

Το βιβλίο Lunar Astrology( Σεληνιακή Αστρολογία )το εχει γραψει ο Alexandre volguine ένας απο τους μεγαλύτερους Γάλλους αστρολόγους

εισαγωγικό βιβλίο αστρολογίας στα ελληνικά απευθύνετε σε όσους ξεκινάνε τώρα την μελέτη τούς στην αστρολογία

- Ούτε το δικό σου, ούτε το δικό σου. Το δικό μου όνομα θα λάβει, εδίκασε. Εσύ, Μέριμνα, που τό 'πλασες, θα το δυναστεύεις και θα το κατέχεις σε όλη του τη ζωή. Εσύ, Δία, που τού 'δωσεςζωή και γνώση, θα το οδηγάς και θα πλουταίνεις το μυαλό του. Για να σε δοξάζει, και να σε σέβεται. Κι όταν θα πεθαίνει, η
πνοή του θα γυρίζει σε σένα. Το όνομα όμως θα το λάβει από μένα. Γιατί από δικά μου στοιχεία συντελέστηκε.. Και σαν στερέψει ο χρόνος που του ορίστηκε , πάλι σε μένα θα ξαναγυρίζει. Από μένα λοιπόν, τη Humus, θα το φωνάξουμε homo. Που πάει να ειπεί άνθρωπος.


. Ο Μαρτίνος Χάιντεγγερ, ο δάσκαλος του Σαρτρ, ο πιο γνήσιος
από τους πέντε φιλοσόφους της Φιλοσοφίας της Ύπαρξης, είναι ο κατεξοχήν φιλόσοφος που είδε τους ανθρώπους στη σχέση τους με τη μέριμνα. Και με βάση τη σχέση του κάθε ανθρώπου με τη μέριμνα, τους διαιρεί σε δύο κατηγορίες. Η μια κατηγορία είναι οι Πλείστοι. Είναι αυτοί που τους έχει απορροφήσει η μέριμνα. Την κατηγορία αυτή ο Χάιντεγγερ την ονομάζει ≪Ο δημώδης υποστασιακός τύπος≫, ή το Man. Η λέξη man στη γερμανική γλώσσα είναι αόριστη αντωνυμία και σημαίνει τις, κάποιος. Η δεύτερη κατηγορία είναι οι Ελάχιστοι. Ποσοστό ένας στους μύριους ή ένας στις εκατό μυριάδες. Είναι εκείνοι που ο καημός και το μεράκι τους για τον άνθρωπο και τη μοίρα του τους απορροφά σε τέτοιο βαθμό, ώστε αντιστρέφοντας το σχήμα ζουν έξω από τη μέριμνα και την οντολογική λήθη. Ζουν, δηλαδή, μέσα στην αλήθεια της ύπαρξης. Ετούτοι, οι δεύτεροι, ζουν και τους δέρνει μια τρέλα ιερή. Βασανίζουνται, υποφέρνουν, αγωνιούν. Βοούν μόνοι τους
στην ερημιά, στα άγρια μεσάνυχτα, στις από-γκρεμνες σπηλιές του ≪τί είναι;≫ και στις κώχες του ≪τί πρέπει;≫ Είναι η φυσική σχιζοφρένεια της μεγαλοφυίας. Η πρώτη κατηγορία, το man που σημαίνει κάποιος, σημαίνεικαι κανείς. Λέμε λ.χ. την πρόταση: ημπορεί να ειπεί κάποιος ότι η ζωή είναι έμορφη. Αλλά την ίδια πρόταση τη λέμε κι έτσι: ημπορεί να ειπεί κανείς ότι η ζωή είναι ομορφη. Επομένως το man, το κάποιος του Χάιντεγγερ, είναι και το κανένας.
Αυτή είναι η έννοια ότι ζούμε στην οντολογική λήθη, ότι ζούμε αλλά δεν υπάρχουμε. Ότι είμαστε ο κανένας.


Όταν ο Οδυσσέας έφτασε στο νησί του κύκλωπα Πολύφημου, έμελλε να ζήσει μια περιπέτεια φρίκης που δεν είχε το όμοιο της.
Καθότανε και κοίταζε ετούτον το θηριάνθρωπο, πού 'χε στη μέση το κούτελο ένα μάτι σα μαύρο φεγγάρι
σαν είδε σε λίγο το γιγάντιο εκτόπισμα ν' αρπάζει τα συντρόφια του δύο δύο, να τα χτυπά στην πέτρα σαν κουτάβια, να συντρίβουνται και να καταρρέουν τα κόκαλα τους με το σαλαγητό σπιτιού που θρουβαλιάζεται συθέμελο- σαν είδε να ρουφάει από το σπασμένο κρανίο τα μυαλά τους, σα νά 'πινε το γάλα καρύδας,
τότε... Ε' τότε ήταν που του λύθηκαν τα μέλη. Χέρια, πόδια, μυαλό, γλώσσα, νεύρα, τά 'χασε ούλα. Και τα δόντια του να χτυπάνε σα βουρλισμένα κρόταλα.
- Τωώρα... βατάρισε. Τώρα ούτε η Αθηνά δε με σώνει.Ζάρωσε απόμακρα, καθότανε, και περίμενε χωρίς να περιμένει.
Ποσειδώνα μου, η χάρη σου. Τι πήγες και γέννησες!
τραύλισε. Με ποια δράκαινα έσμιξες και τό 'καμες ετούτο το αμπλάκημα; Ετούτο το κολοσσαίον πανικού; Εκοίταζε πολλή ώρα, και συλλογιότανε πάλι.
- Κι ακούς εκεί; Να τονε λένε Πολύφημο! Εξακουστό, δηλαδή, και φημισμένο στο ντουνιά. Αυτό δεν είναι όνομα,
μπόγια μου. Αυτό είναι ο ανθός των ονομάτων. Σαν όλους τους δοξασμένους ανθρώπους της εποχής μου. Που τους ακούει ο κόσμος στα ράδια και στις εφημερίδες. Το όνομα του είναι τίτλος και κατάθεση της φήμης και της δόξας. Ετότες ήταν που βρήκε το δικό του όνομα. Από ψυχολογία φόβου και εναντίωσης τού 'ρθε η έμπνευση για το δικό του όνομα, που θά 'λεγε στον Κύκλωπα, εάν τον ερωτούσε. Αφού αυτός είναι το άπαντο της φήμης, εγώ θα είμαι το
τίποτα .
Εκεί τον εξεχώρισε ο Κύκλωπας ανάμεσα στο παραλοϊ-σμένο κοπάδι των συντρόφων του. Και τον ερώτησε.
- Και πώς σε λένε εσένα, λεβέντη μου; Πού 'σαι και
τσιρβελής.
Ο Οδυσσέας μάτιασε καρσί το χαλκωματένιο ταψί της
μουσούδας του Κύκλωπα και αποκρίθηκε.
- Κανένα. Κανένα με φωνάζουνε, Κύκλωπα, η μάνα κι ο
πατέρας μου, κι όλοι μου οι σύντροφοι.
Ούτις εμοί γ' όνομα. Οντιν δέ με κικλήσκουσι μήτηρ ήδε πατήρ
ήδ' άλλοι πάντες εταίροι1.
Ο Κύκλωπας εγέλασε με τη σαγόνα, με τις πλάτες, και με την
παραυτίδα του.
- Όνομα και τούτο. Ακούς Κανένας! Μα κι ο βλάκας στους βλάκες να ήσουνε, καημένε, κι ο βασιλιάς των ποντικών, θά 'χες ένα όνομα της προκοπής.
Ύστερα τα πράγματα επήρανε κατεβασιά ορυμαγδού. Ο Οδυσσέας έβλεπε και μέτραε. Μια βραδυά δύο σύντροφοι. Δύο βραδυές τέσσερες σύντροφοι. Τρεις βραδυές έξι σύντροφοι

Τότες ήρθε ο καιρός, για να μπει στο μυαλό του η Αθηνά. Ο καιρός, με την έννοια που το λέγανε οι έλληνες. Η κατάλληλη στιγμή, που αλλίμονό σου αν την αφήκεις και προσπεράσει.
Κουβαλάει το δυνατό κρασί από τα ασκιά・ μεθάει κουνουπίδιτον Κύκλωπα- περιμένει να βουλιάξει στον υδράργυρο του ύπνου-ξύνει με το μπαλταδάκι κοφτερά τη μύτη του παλουκιού・ τιπαλούκι, δηλαδή, αυτό ήταν ολόκληρο κατάρτι- και ύστερα το
καίει στη φωτιά.Κι όταν ο Πολύφημος ξερνοβολά και ροχαλίζει, σα νακατρακυλάνε στη ροβόλα δέντρα ξερριζωμένα και χαλικω-σιές,του το μπήγει στο μάτι μ' ένα ουααά! που το παλούκι έφτασε ως το μυαλό. Έτσι έκαμε τον κόκλη καίκο. Το μονόφθαλμο τυφλό. Ο Οδυσσέας δύο λιθοπέτια μακρυά, καβάλα στο καράβι του, σα νά 'τανε καβάλα στην ευνή της Κίρκης, γυρίζει και κοιτάει στο νησί. Εεεέ, Πολύφημε. Άτσαλε και χάχα! Αν σε ρωτήσουνε ποτές ,ποιος σου πούλησε την άγρια τυφλομάρα στο φεγγί σου, που ένατό 'χες και κείνο όρτσα, να τους ειπείς ο Οδυσσέας. Ο γιος- τουΛαέρτη. Την περιπέτεια την άρχισε ο Κανένας και την ετελείω-
σε ο Οδυσσέας.

. Η ιστορία αυτή στο νησί του Κύκλωπα είναι η
ζωή του καθένα μας. Με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, ο κάθε
άνθρωπος του μέλεται να ζήσει τη δική του Κυκλώπεια. Είτε στο
ρόλο του Οδυσσέα, είτε στο ρόλο των συντρόφων. Όχι βέβαια του
Κύκλωπα. Γιατί ο Κύκλωπας είναι ο λόγος της φύσης και ο
ορισμός της μοίρας μας.
Ξεκινάμε τη ζωή μας ανυπόστατοι, αδοκίμαστοι, ανύπαρκτοι,
ανώνυμοι. Ξεκινάμε μέσα στην οντολογική λήθη, και μέσα στην
αδιαφανή ομίχλη της μέριμνας. Αυτή μας παλεύει, να μη δέσουμε
δεσμούς συναγωγούς φιλίας με τη βαθύτερη ουσία της ύπαρξης
μας.

Ο καθένας μας ξεκινά με το όνομα Κανένας.
Αν ξεφύγουμε ετούτη την πανίσχυρη βαρυτική δύνα-
μη, που μας τη φόρτωσαν οι θεοί, ο Δίας η Μέριμνα η Γη, φενάκη
και δόλωμα, για να μη νιώθουμε άκοπα και χάρισμα το πολύτιμο
νόημα της ίδιας της ζωής μας・ αν φτάσουμε να πληρώσουμε το
ακριβό λύτρο που αξιώνει η φύση και η ουσία της ανθρώπινης
μοίρας μας・ αν αλλάξουμε το μουσικό μας τρόπο, πηδώντας από
τον απλοϊκά υποστασιακό στον αυθεντικά υπαρκτικό άνθρωπο,
από τη φλογέρα του βοσκού στο φλάουτο του Μότσαρτ (Zauberflote),
από το Man στην Existenz, από το Ουτις στο Οδυσσέας・ αν
γίνει να κινήσουμε λειτουργικά τη διαλεκτική μας σχέση με το
πρόβλημα της ουσίας και του βάθους της ζωής μας・ αν
περπατήσουμε το βραχύ μας βίο έξυπνοι και εγρήγοροι, και όχι
κοιμισμένοι και νεκροί που σαλαγιούνται σαν πρόβατα στο
Γιοφύρι της Λόντρας ή στην οδό Πανεπιστημίου,
τότες έχουμε νικήσει το φοβερό Κύκλωπα και τη φυλακή της
σπηλιάς του. Ελαξουργήσαμε την άμορφη και άσχημη πέτρα του
Κανένας, και μέσα από το σκοτάδι της ανεβάσαμε στο φως τον
άνθρωπο με όνομα.