Πριν από 5 χρόνια
O χρόνος είναι ένα φαινόμενο τόσο οικείο που σχεδόν όλοι πιστεύουμε ότι μας περιβάλλει σαν ένα αόρατο δοχείο μέσα στο οποίο εξελίσσεται η ζωή στο σύμπαν. Την αντίληψη αυτή δεν τη συμμερίζονται όλοι, γι' αυτό και χιλιάδες χρόνια το θέμα του χρόνου υπήρξε πεδίο έντονης φιλοσοφικής και επιστημονικής αντιπαράθεσης. Οι πρώτοι που μίλησαν με έμμεσο τρόπο για τη φύση του ήταν ο Ηράκλειτος από την Ιωνία και ο Παρμενίδης από την Ελέα της Κάτω Ιταλίας. Οι δύο μεγάλοι Έλληνες φιλόσοφοι υποστήριζαν ότι ο κόσμος και η πραγματικότητα γύρω μας δεν είναι συνεχής, αλλά προκύπτει ως άθροισμα άπειρων συνεχόμενων μεταβολών. Ο Ηράκλειτος ισχυριζόταν ότι "δεν μπορούμε να μπούμε δύο φορές στο ίδιο ποτάμι", αφού τόσο τα νερά του ποταμού όσο κι εμείς μεταβαλλόμαστε συνεχώς. Η μελέτη για τη φύση του χρόνου επανέκαμψε το 17ο αιώνα και σύντομα εξελίχθηκε σε διαμάχη ανάμεσα στον Άγγλο φυσικό Ισαάκ Νεύτωνα και στο Γερμανό φιλόσοφο Γκότφριντ Λάιμπνιτς. Ο πρώτος διατεινόταν ότι ο χρόνος είναι αυθύπαρκτος, θα υπήρχε ακόμα κι αν δεν είχε δημιουργηθεί το σύμπαν. Ο δεύτερος υποστήριζε ότι ο χρόνος προέρχεται από την κίνηση των υλικών αντικειμένων, μεταβολή την οποία είχαν αναφέρει ο Ηράκλειτος και ο Παρμενίδης: εκείνη που γεννά το χρόνο. Εκείνη την εποχή ο Λάιμπνιτς δεν έπεισε με τις απόψεις του, σήμερα όμως επανέρχονται στο προσκήνιο από κάποιους "αιρετικούς" επιστήμονες.
Τώρα-Τώρα
Ένας απ' αυτούς είναι ο Άγγλος φυσικός Τζούλιαν Μπέιρμπορ, θερμός οπαδός της άποψης ότι ο χρόνος είναι αυταπάτη του νου. Όπως υποστηρίζει, η πραγματικότητα δεν είναι τίποτε άλλο παρά μια συλλογή από στιγμές χρόνου, τα λεγόμενα "Τώρα-Now", όπως τα ονομάζει. Το παρελθόν, το παρόν, το μέλλον, ακόμα και η ίδια η ζωή είναι μια διαρκής ολίσθηση από Τώρα σε Τώρα. Τι είναι αυτά τα Τώρα; Σύμφωνα με τον Μπέιρμπορ, το κάθε Τώρα είναι μια παγωμένη χρονική στιγμή. Για παράδειγμα, η θέση που έχουμε εμείς, οι άνθρωποι γύρω μας, η Γη και το σύμπαν αυτή ακριβώς τη χρονική στιγμή αποτελεί ένα Τώρα. Οποιαδήποτε μεταβολή οδηγεί αυτόματα σ' ένα επόμενο Τώρα, κι έτσι υφαίνεται αυτό που αντιλαμβανόμαστε ως χρόνο. Ο Μπέιρμπορ διατείνεται ότι το κάθε Τώρα που βλέπουμε να ξεμακραίνει στο παρελθόν δεν παύει να υπάρχει, αλλά βρίσκει τη θέση του σε μια ευρύτερη και άχρονη πραγματικότητα. Υπό αυτή την έννοια είμαστε αθάνατοι, αφού οι στιγμές με "εμάς ως παιδιά" θα υπάρχουν πάντα.
Όλα είναι δυνατά
Ο Μπέιρμπορ ανέπτυξε τη Θεωρία των Τώρα στην προσπάθειά του να συνδυάσει τη Γενική Σχετικότητα και την κβαντική μηχανική σε μια Ενοποιητική Θεωρία ικανή να περιγράψει τόσο το μακρόκοσμο των άστρων όσο και το μικρόκοσμο του ατόμου. Το αξεπέραστο μέχρι σήμερα εμπόδιο για να επιτευχθεί κάτι τέτοιο είναι ότι και οι δύο θεωρίες περιγράφουν τον κόσμο δίνοντας διαφορετική σημασία στο χρόνο. Ανάλογη προσέγγιση μ' εκείνη του Μπέιρμπορ εφαρμόζεται και στην Κβαντική Βαρύτητα των Βρόχων, σύμφωνα με την οποία ο χρόνος δεν έχει συνεχή ροή αλλά κυλά ασυνεχώς όπως οι σταγόνες μιας χαλασμένης βρύσης. Τα Τώρα της θεωρίας του Mπέιρμπορ θέτουν μια πιο θεμελιώδη και πολύπλοκη μορφή στην πραγματικότητα που βιώνουμε. Η πραγματικότητα δε συντίθεται μόνο από Τώρα τα οποία διαδέχονται το ένα το άλλο και διηγούνται μια ιστορία, αλλά απ' όλα τα δυνατά Τώρα που μπορούν να υπάρξουν.
Η αρένα του σύμπαντος
Η διαπλοκή των άπειρων Τώρα σχηματίζει ένα σύνολο το οποίο ο Mπέιρμπορ αποκαλεί Πλατωνία, εμπνεόμενος από τον πλατωνικό κόσμο των ιδεών. Σαν ένα άλμπουμ με άπειρες φωτογραφίες, τα Τώρα περιλαμβάνουν όλα τα δυνατά ενδεχόμενα του κόσμου. Σύμφωνα με τον Μπέιρμπορ, η Πλατωνία είναι η πραγματική αρένα του σύμπαντος, αυστηρά άχρονη. Μέσα εκεί ακόμα και η γέννηση του σύμπαντος έχει εντελώς διαφορετική αρχή απ' αυτή που πιστεύουμε. Ο Μπέιρμπορ υποστηρίζει ότι το φαινόμενο της Μεγάλης Έκρηξης δεν αποτελεί κάποια κατακλυσμιαία έκρηξη που συνέβη στο παρελθόν. Απλώς πρόκειται για μια εντελώς ξεχωριστή θέση μέσα στην Πλατωνία, την οποία ο Μπέιρμπορ ονομάζει σημείο Άλφα.
Focus ή τούρτα σοκολάτα;
Στο σημείο αυτό αναδύονται κάποιες αμφιβολίες. Γιατί, για παράδειγμα, εμείς που βρισκόμαστε μέσα σε κάποιο Τώρα έχουμε έντονη την εντύπωση ότι ο χρόνος κυλά; Σύμφωνα με τον Μπέιρμπορ, γι' αυτό ευθύνεται αποκλειστικά ο εγκέφαλός μας που μας παραπλανά. Η μακροχρόνια μνήμη μας περιέχει καταγεγραμμένες τις διαφορετικές θέσεις των αντικειμένων, την κίνηση των οποίων πιστεύουμε ότι βλέπουμε. Υπό μία έννοια ο εγκέφαλος προβάλλει τις θέσεις αυτές στον εξωτερικό κόσμο, στη συνέχεια τις συλλαμβάνει εκ νέου και, τέλος, τις ερμηνεύει ως κίνηση και ροή του χρόνου. Ακόμα κι αν δεχτούμε την εξήγηση του Μπέιρμπορ, ανακύπτουν νέα ερωτήματα. Γιατί τα διαδοχικά Τώρα που βιώνουμε έχουν λογική σειρά; Γιατί, ας πούμε, αυτή τη στιγμή που κρατάτε το Focus δεν μπορείτε να μεταπηδήσετε ξαφνικά σ' ένα άλλο Τώρα, όπου το περιοδικό θα έχει αντικατασταθεί από τον πρώτο αριθμό του λαχείου ή μια τούρτα σοκολάτα; Άλλωστε η Πλατωνία περιέχει όλα τα ενδεχόμενα, ακόμα και τα σοκολατένια!
Συνεπείς κάψουλες
Η εξήγηση αυτού του γεγονότος θα πρέπει να είναι καθαρά στατιστική. Πράγματι, σύμφωνα με τον Mπέιρμπορ, τα συνεπή Τώρα, εκείνα που αποδεδειγμένα αποτελούν τη ζωή μας και δημιουργούν το συνεκτικό ιστό του δικού μας σύμπαντος, θα πρέπει να είναι απείρως πιο πιθανά από τα υπόλοιπα. Ανήκουν σ' εκείνη την κατηγορία των Τώρα που ο ίδιος ορίζει ως "κάψουλες χρόνου". Βέβαια η πλειονότητα των επιστημόνων δεν αποδέχονται αυτές τις ιδέες θεωρώντας ότι ανήκουν περισσότερο στο πεδίο της φιλοσοφίας παρά της επιστήμης. Ο Μπέιρμπορ ανταπαντά ότι έχει επαληθεύσει τη θεωρία του με πολύπλοκα μαθηματικά. Κατέληξε μάλιστα στο συμπέρασμα ότι η Γενική Σχετικότητα του Αϊνστάιν για την περιγραφή του χώρου και του χρόνου θα μπορούσε να ξαναγραφτεί σαν μια άχρονη θεωρία σε μια κατάλληλη Πλατωνία. Ωστόσο πιστεύει πως είναι πολύ δύσκολο να επιβεβαιωθεί με βάση τα πειραματικά δεδομένα. Εκτός κι αν όντως εμφανιστεί η "κάψουλα του χρόνου" που θα περιέχει την τούρτα που αναφέραμε παραπάνω. Μέχρι τότε όμως η θεωρία του θα προσεγγίζει περισσότερο τη φιλοσοφία παρά την επιστήμη.
Γιάννης Παλιούρης
Για να μάθετε πιο πολλά:
Julian Barbour, The End of Time. The Next Revolution in Physics, Oxford University
πηγη ΕΔΩ
Τι είναι ο χρόνος ? Γιατί αντιλαμβανόμαστε ότι "ρέει" ενώ αυτό ΔΕΝ συμβαίνει ?
ΑπάντησηΔιαγραφήΤα ερωτήματα είναι πολλά. Θα βρεις μία απόπειρα οριοθέτησής τους, στο παρακάτω link:
H Ροή του Χρόνου
Καλό μήνα !
:)